32 C
Hanoi
Thứ Hai, 2 Tháng Mười, 2023
spot_img
Trang chủCâu ChuyệnNgũ hành tổng luận

Ngũ hành tổng luận

- Advertisement -


NgÅ© hành, bản tính ở giữa trá»i đất mà lưu thông bất tận vậy, do đó gá»i hành.

Nghiên cứu mệnh lý, đầu tiên cần phải hiểu rõ ngÅ© hành là như thế nào? NgÅ© hành tức là khí hậu cá»§a Xuân Hạ Thu Äông vậy, lưu hành ở giữa trá»i và đất, tuần hoàn không ngừng nghỉ, cho nên gá»i là hành.

Tài Quan Ấn Thá»±c… là tên gá»i cá»§a Bát thần, cổ nhân lấy đó làm cÆ¡ sở đầu mối giúp cho việc há»c tập ban đầu, bởi thế mà thuận lợi cho việc bàn luận lành dữ. Nhưng luận sinh khắc, má»—i hành trong ngÅ© hành Ä‘á»u có chá»— thích nghi riêng, tính chất không giống nhau, không thể bàn luận tổng thể được, nói Tài Quan Ấn Thá»±c không bằng nói trá»±c tiếp ngÅ© hành cho tiện lợi, vì thế sách này chuyên luận ngÅ© hành, không nói đến Bát thần. Khí hậu trong bốn mùa, cổ nhân thay thế bằng Quẻ, gá»i tên là Quẻ khí, sau đến triá»u đại nhà Hán, má»›i thay đổi thành NgÅ© hành, sinh khắc, đặt tên gá»i Ấn Tỉ Quan Quỉ…(xem Tá»­ Bình Túy Ngôn), và nói Quẻ khí gá»™p vá»›i phương vị khí hậu. Thá»i nay khi luận ngÅ© hành cÅ©ng cần phải thông hiểu vá»›i ý cá»§a cổ nhân.

Phương Bắc âm cá»±c sinh hàn, hàn sinh thá»§y. Phương Nam dương cá»±c sinh nhiệt, nhiệt sinh há»a. Phương Äông dương tán để tiết mà sinh phong, phong sinh má»™c. Phương Tây âm ngừng lại, lấy dung nạp mà sinh táo (khô), táo sinh kim; Trung ương âm dương giao hòa mà sinh ôn (ấm), ôn sinh thổ. NgÅ© hành tương sinh cÅ©ng là chá»— duy trì lẫn nhau, ngÅ© hành tương khắccÅ©ng là nÆ¡i hạn chế lẫn nhau, sá»± lưu luyến lẫn nhau như vậy gá»i là Hữu Luân (có luân thưá»ng đạo lí, thứ tá»± ná» nếp).

Lấy tên gá»i ngÅ© hành đại diện cho Xuân Hạ Thu Äông, phối hợp vá»›i phương vị, là xuất phát từ tá»± nhiên. Phương Bắc Hợi Tý Sá»­u, là mùa Äông vậy. Phương Nam Tị Ngá» Mùi, là mùa Hạ vậy. Phương Äông Dần Mão Thìn, là mùa Xuân vậy. Phương TâyThân Dậu Tuất, là mùa Thu vậy. Mùa Äông âm hàn là thá»§y, mùa Hạ dương nhiệt là há»a, mùa xuân dương hòa tán tiết là má»™c, mùa Thu khí hàn quét sạch thu liá»…m lại thành kim. Thổ không có vị trí riêng, tại trung ương mà gá»­i ra bốn góc. Bốn góc chính là Cấn (Sá»­u Dần), Tốn (Thìn Tị), Khôn (Mùi Thân), Càn (Tuất Hợi), tức là ranh giá»›i giao thoa cá»§a bốn mùa. Giao thoa cá»§a mùa Xuân và mùa Hạ, má»™c khí chưa hết, há»a khí đã tá»›i, khí pha tạp đó cÅ©ng gá»i là thuá»™c Thổ (Hạ, Thu, Äông cÅ©ng luận tương tá»± như vậy). Nếu thống nhất má»™t năm mà luận Thổ, đến tháng Ngá» Mùi là vượng nhất, ý nghÄ©a cÅ©ng là ở giữa trung ương vậy. Theo thứ tá»± tương sinh, cÅ©ng bởi sá»± duy trì lẫn nhau cho nên nối tiếp không ngừng nghỉ; cách vị trí là tương khắc, cÅ©ng chính là ý nghÄ©a hạn chế lẫn nhau, vì thế “thịnh cá»±c tắc suy, phá»§ cá»±c tắc thái, vô vãng bất phụcâ€Â (NgÅ© hành cá»±c thịnh thì suy, chưa đến cá»±c thì nhiá»u, không Ä‘i thì không trở lại), đó là đạo trá»i, như luân thưá»ng đạo lý luôn không đổi, ngôn ngữ có trình tá»± nhất định vậy.

Nói đến tính chất cá»§a ngÅ© hành, cÅ©ng chính là nói ra hữu dụng tinh tế cá»§a nó, như tính chất cá»§a thá»§y là Trí, tính chất cá»§a há»a là Lá»…, tính chất cá»§a má»™c là Nhân, tính chất cá»§a kim là NghÄ©a. Riêng thổ chá»§ vá» Tín, xem trá»ng sá»± khoan dung phúc hậu uyên bác, không chá»— nào là không thể khoan dung, thá»§y dá»±a vào thổ mà chảy, má»™c nương nhá» mà sinh trưởng, kim không được thổ thì không thể tá»± sinh ra, há»a không đắc thổ thì không tá»± quay vá», tất nhiên giảm đầy thì coi như thông suốt, làm trống rá»—ng thì cho rằng sáng tá», bởi vậy ngÅ© hành Ä‘á»u phải dá»±a vào Thổ.

Từ tính chất cá»§a ngÅ© hành mà suy ra sá»± hữu dụng cá»§a nó, tính thá»§y lưu động, tượng cá»§a thá»§y là Trí; tính há»a là ánh sáng, tượng là Lá»…; tính má»™c dương hòa, tượng cá»§a má»™c là Nhân; tính Kim nghiêm túc, tượng cá»§a nó là NghÄ©a; tính Thổ chất phác, tượng cá»§a nó là Tín, khi lấy NgÅ© hành phối hợp vá»›i NgÅ© thưá»ng thì có tượng trưng này. Con ngưá»i nắm lấy khí ngÅ© hành để sinh trưởng, theo thiên phú cá»§a ngÅ© hành mà hình thành cá tính riêng cá»§a má»—i ngưá»i, cÅ©ng có Ä‘iểm tương đồng, giống như kim thá»§y Thương Quan thì ngưá»i đó tất thông minh tuyệt đỉnh; tính há»a viêm thượng, sinh ở Äông Nam tất quyết Ä‘oán, hành động ngay, nếu ở Tây Bắc lại cẩn trá»ng kính phục tuân theo lá»… nghi (xem Luận há»a bên dưới). Khúc trá»±c thành cách, tất nhiên là nhân ái sống thá». Do thiên phú má»—i ngưá»i mà suy ra tính tình, kẻ hèn thì chẳng khác xa vá»›i vẻ bá» ngoài. Thổ không có vị trí riêng, nên bốn mùa Ä‘á»u có sá»± hữu dụng cá»§a nó, kim thá»§y má»™c há»a Ä‘á»u dá»±a vào thổ mà tồn tại, song tính thổ bởi má»™t chữ quá dày trá»ng (vừa dày vừa nặng) mà kém sá»± linh hoạt, vậy cần giảm sá»± đầy chặt cá»§a thổ, làm nó trống rá»—ng thì má»›i có thể đạt được lợi ích, cho nên dụng thổ phải dá»±a vào kim má»™c thá»§y há»a má»›i thành.

Mở rá»™ng đến hình sắc cá»§a ngÅ© hành, thá»§y màu Ä‘en, há»a màu Ä‘á», má»™c màu xanh, kim màu trắng, thổ màu vàng. Cùng vá»›i sá»± biến đối thì màu sắc má»—i hành không phải vậy, phải lấy màu sắc chính theo sinh vượng (Ä‘ang sinh vượng thì chính khí đầy đủ, có thể thấy được màu sắc chân chính), Tá»­ Tuyệt thì hướng theo màu sắc cá»§a mẹ (thá»§y là mẹ cá»§a má»™c, má»™c Tá»­ Tuyệt thì màu Ä‘en; má»™c là mẹ cá»§a há»a, há»a Tá»­ Tuyệt thì màu xanh; há»a là mẹ cá»§a thổ, thổ Tá»­ Tuyệt thì màu Ä‘á»; thổ là mẹ cá»§a kim, kim Tá»­ Tuyệt là màu vàng). Nói đến ngÅ© hành Tá»­ Tuyệt thì khí trở vá» gốc thì thấy màu sắc cá»§a mẹ, phàm là con ngưá»i ta khi gặp phải khó khăn khổ sở, Ä‘á»u rên rÄ© gá»i mẹ, chính là ý nghÄ©a này. Hình dáng trưởng thành tá»›i Quan đới (1) thì theo màu sắc cá»§a vợ, (từ tuổi thanh niên đến khi già yếu là khoảng thá»i gian nương nhá» vào vợ). Bệnh Bại thì theo màu sắc cá»§a Quỉ (nÆ¡i Bệnh, Bại là chốn cá»§a Quỉ vượng, khí thụ khắc thì quay vá» vá»›i Quỉ). Vượng, Má»™ thì theo màu sắc cá»§a con (Vượng là phá»§ lên, Má»™ là nhận vào, cho nên màu sắc theo con); theo số há»c thì thá»§y 1, há»a 2, má»™c 3, kim 4, thổ 5; Sinh Vượng thì gấp đôi, Tá»­ Tuyệt thì giảm ná»­a, từ ý nghÄ©a mà suy ra.

Màu sắc ngÅ© hành, theo Sinh Vượng Tuyệt 12 cung mà biến hóa, Sinh Vượng là Trưá»ng sinh, Lâm Quan. Quan đới thành hình là Má»™c dục, Quan đới. Vượng Má»™ là Äế vượng, Má»™ khố. Bệnh, Bại là vị trí Bệnh và Suy; Tá»­ Tuyệt là vị trí Tá»­, vị trí Tuyệt gồm cả Thai, Dưỡng vậy. Số cá»§a ngÅ© hành, tức là con số cá»§a Hà Äồ vậy, lại lấy Sinh Vượng Tá»­ Tuyệt mà suy ra tăng hay giảm.

Nói đến vạn vật dá»±a vào âm mà kết hợp dương, xung khí thì nên lấy bình hòa, thái quá và bất cập (không đủ) Ä‘á»u là trái đạo, bởi vậy nếu cao thì dùng ức chế làm cho bình phẳng, nếu thấp thì nâng lên cho cao, hoặc tăng thêm cho cái bất cập, hoặc làm giảm Ä‘i cho cái thái quá. Là bởi, cái quý ở sá»± Ä‘iá»u hòa, trở vá» vá»›i đạo trung dung, khiến cho sá»± tích lÅ©y không quá dư thừa mà cÅ©ng không quá thiếu thốn, chính là ý nghÄ©a sâu xa cá»§a Tài Quan Ấn Thá»±c Quý nhân Dịch Mã vậy. Hành vận cÅ©ng vậy, lý thuyết mệnh lý như thế là nhá»› được quá ná»­a rồi.

Âm dương má»™t chính má»™t phụ, vạn vật Ä‘á»u có âm dương, sinh trưởng đến thịnh, rồi đến suy lão bệnh tá»­, nhất khí tuần hoàn, chảy mãi không ngừng, do sinh rồi trưởng là dương, làm chính khí, do thịnh rồi đến suy lão bệnh tá»­ là âm, làm thoái khí (tham khảo Tá»­ Bình Túy ngôn). à nghÄ©a cá»§a mệnh lý không ngoài cái lý tăng, giảm làm cho vạn vật trở lại con đưá»ng trung hòa, chẳng để dư thừa hay không đủ mà thôi. Tài Quan Ấn Thá»±c là danh từ đại diện cho ngÅ© hành sinh khắc chế hóa, Quý nhân Dịch Mã được xếp vào chá»§ng loại Thần Sát cÅ©ng là do ngÅ© hành động tÄ©nh biến hóa mà có gá»i tên như vậy. Nguyên mệnh hợp ở đạo trung hòa, không đợi đến vận má»›i phát, nguyên mệnh có khuyết thiếu thì nhất định phải chỠđến vận trợ giúp, cát hung lành dữ Ä‘á»u từ đó mà ra cả, lý lẽ cá»§a Tá»­ Bình không ngoài những Ä‘iá»u đã nêu trên.

 

ST – PhongThuyThangLong

roulette 222

- Advertisement -
Cùng chủ đề
- Advertisement -
- Advertisment -

Bài viết khác

BÌNH LUẬN GẦN ĐÂY